ئەدەبیاتی منداڵان یەکێک لە ئامرازە گرینگەکانی گەشەکردنی دەروونی، زمانەوانی و سۆزداریی منداڵان، لە سەرەتای تەمەنیاندایە. چەندین لێکۆڵینەوە لە دەروونناسیی گەشەکردن و پەروەردەدا دەریانخستووە کە بەرکەوتنی سەرەتایی منداڵ بە چیرۆک و گێڕانەوەکان کاریگەرییەکی قووڵی لەسەر ئەرکی ناسێنەرانە، زمان، داهێنان و لێهاتووییە کۆمەڵایەتییەکانی هەیە.
ئەدەبیاتی منداڵان یەکێک لە ئامرازە گرینگەکانی گەشەکردنی دەروونی، زمانەوانی و سۆزداریی منداڵان، لە سەرەتای تەمەنیاندایە. چەندین لێکۆڵینەوە لە دەروونناسیی گەشەکردن و پەروەردەدا دەریانخستووە کە بەرکەوتنی سەرەتایی منداڵ بە چیرۆک و گێڕانەوەکان کاریگەرییەکی قووڵی لەسەر ئەرکی ناسێنەرانە، زمان، داهێنان و لێهاتووییە کۆمەڵایەتییەکانی هەیە.
١. گەشەی زمان و بیرکردنەوەی ئەبستراکت
بەپێی تیۆریی ڤیگۆتسکی(Vygotsky)، زمان تەنیا ئامرازی پەیوەندی نییە، بەڵکوو ئامرازێکی بیرکردنەوەشە. ئەدەبیاتی منداڵان بە پێکهاتە ڕستەسازییە هەمەچەشنەکان و وشەسازییە بەرفراوانەکانییەوە، منداڵان بەرەوڕووی فۆرمە ئاڵۆزەکانی زمان دەکاتەوە. ئەو منداڵانەی بەرکەوتەی کتێبی چیرۆک دەبن:
خاوەنی وشەسازییەکی فراوانترن.
لە تاقیکردنەوەکانی تێگەیشتندا باشترن.
دەتوانێت باشتر لە چەمکە ئەبستراکت و مێتافۆریکەکان تێ بگات
٢. گەشەسەندنی سۆزداری و هاودڵی(Empathy)
بەپێی لێکۆڵینەوەکانی زانکۆی تۆرێنتۆ (Mar 2006,. et al)، خوێندنەوەی چیرۆکی ئەدەبیاتی منداڵان، بەتایبەت ئەوانەی کە خوڵقاندنی قووڵیان هەیە، دەبنە هۆی زیادبوونی هاودڵی لە منداڵاندا.
منداڵ بە دانانی خۆی لە جێگەی کەسایەتییەکانی چیرۆکەکەدا، هەست و سۆزی جیاواز ئەزموون دەکات و ئەم ئەزموونەش، بنەمای هۆشی و ڕێکخستنی سۆزداری پێک دەهێنێت.
٣. داهێنان و بیرکردنەوەی چیرۆکی
ئەدەبیاتی منداڵان، بە پێچەوانەی دەقە پەروەردەییە سارد و سڕەکان، لەسەر بنەمای خەیاڵ و گێڕانەوەیە. ئەم شێوازە پێکهاتەییە بیرکردنەوەی جیاواز(divergent thinking)
لە منداڵدا هان دەدات؛ واتە توانای بینینی چەندین چارەسەر بۆ کێشەیەک، یان دروستکردنی بیرۆکەی نوێ.
ئەو منداڵانەی کە خەریکی چیرۆکن:
چیرۆکی خۆیان دروست دەکەن.
لە یاریی دراماتیکدا بەشداری دەکەن(dramatic play).
داهێنەریی زیاتر لە خۆیان، لە وێنەکێشان، نووسین و بیناسازیدا پیشان دەدەن.
ئەدەبیاتی منداڵان، تەنها سەکۆیەک بۆ بەسەربردنی کات نییە، بەڵکوو ئامرازێکی گرینگ بۆ گەشەکردنی هەموو لایەنەکانی منداڵانە. تێکەڵکردنی ئەدەبیات لە بەرنامەکانی پەروەردەی باغچەی ساوایان و سەرەتاییدا، وەبەرهێنانێکی درێژخایەنە لە پەرەپێدانی مرۆڤی بەتوانا، داهێنەر و هاودڵ.
سەرچاوەکان لە ماڵپەڕی چراوۆکدا پارێزراوە.
هاوکاری ئەم بەشە:
کیمیا بایزیدی
ئەستێرە چابوک
