لە بارودۆخی شەڕدا، کۆمەڵگە لەگەڵ ئاستێکی بەرفراوان لە شەڕ و تێکهەڵچوون و دڵەڕاوکێدا ڕووبەڕوو دەبێتەوە. ئەم بارودۆخە نەتەنیا گەورەساڵان، بەڵکوو منداڵانیش دەخاتە ژێر کاریگەریی خۆیەوە. لێکۆڵینەوەکانی دەروونناسیی گەشە و ڕەوانپزیشکیی منداڵان دەریانخستووە کە منداڵان بە هۆی پێکهاتەی ناسینەیی و سۆزداریی گەشەییانەوە، توانایی تێگەیشتن و لێکدانەوەی هەلومەرجی شەڕیان نییە. ڕووبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆ و بێ‌پەردەی منداڵان لەگەڵ هەواڵەکان، وێنە یان ئەو وتووێژانەی سەبارەت بەو ناوەڕۆک و باسە توندوتیژییانەی دێتە ئاراوە، دەتوانێت لێکەوت‌گەلێکی نەرێنیی جیددی لەسەر دەروونیان بەجێ بهێڵێت.
کاریگەریی شەڕ لەسەر دەروونی منداڵ و پێویستیی پاراستنی لە لایەن بنەماڵەوە
یاداشتی چراوۆک
لە بارودۆخی شەڕدا، کۆمەڵگە لەگەڵ ئاستێکی بەرفراوان لە شەڕ و تێکهەڵچوون و دڵەڕاوکێدا ڕووبەڕوو دەبێتەوە. ئەم بارودۆخە نەتەنیا گەورەساڵان، بەڵکوو منداڵانیش دەخاتە ژێر کاریگەریی خۆیەوە. لێکۆڵینەوەکانی دەروونناسیی گەشە و ڕەوانپزیشکیی منداڵان دەریانخستووە کە منداڵان بە هۆی پێکهاتەی ناسینەیی و سۆزداریی گەشەییانەوە، توانایی تێگەیشتن و لێکدانەوەی هەلومەرجی شەڕیان نییە. ڕووبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆ و بێ‌پەردەی منداڵان لەگەڵ هەواڵەکان، وێنە یان ئەو وتووێژانەی سەبارەت بەو ناوەڕۆک و باسە توندوتیژییانەی دێتە ئاراوە، دەتوانێت لێکەوت‌گەلێکی نەرێنیی جیددی لەسەر دەروونیان بەجێ بهێڵێت.
بەپێی توێژینەوەکانی ڕێکخراوەی جیهانیی بێهداشت (WHO) و یوونیسێف (UNICEF)، ڕووبەڕووبوونەوەی منداڵان لەگەڵ هەواڵی تایبەت بە شەڕ، تەنانەت بە شێوازی ناڕاستەوخۆش، دەتوانێت ببێتە هۆی دروستبوونی کێشەگەلێکی دەروونی وەک ترس، دروستبوونی کێشەی خەو، خەمۆکی و زۆری شتی دیکە.
لە ڕوانگەی زانستی دەماریشەوە، مێشکی منداڵان، بەتایبەت لە ساڵانی سەرەتایی ژیانیاندا، لە کاتی دروستبووندایە و ئەزموونی قۆناغێکی پڕسترێس و ترۆماتیک دەتوانێت کاریگەریی درێژخایەن لەسەر پێکهاتە و کارکردی مێشک دابنێت کە تا قۆناغی گەورەساڵیش درێژەی دەبێت. هەروەها لێکۆڵینەوەکان دەریدەخەن کە نەبوونی هەستی هێمنایەتی لە منداڵاندا، بەتایبەت ئەو کاتانەی کە لە ڕێگەی دیالۆگ و وتووێژی گەورەساڵان یان میدیاکانەوە ئەنجام دەدرێت، دەتوانێت ببێتە هۆی دروستبوونی هەستێکی بێپەنایی و دابەزینی باوەڕی ئەو منداڵانە بە دەورووبەریان.
کەوایە لە ڕوانگەی زانستی و بالینییەوە، پێشنیار دەکرێت گەورەساڵان لە گواستنەوەی ڕاستەوخۆی هەواڵەکان و بابەتگەلی پەیوەندیدار بە شەڕ بۆ منداڵان خۆ ببوێرن. لە هەمبەردا، لە ئەگەری پێویستی بە شرۆڤە و باسکردنی باس و شەڕ، پێویستە بە زمانێکی سادە، ئارام و تایبەت بە تەمەنی ئەو منداڵە لەگەڵی بدوێن و لەسەر دروستکردنی هەستێکی هێمنی، پاڵپشتییانە و ئارامکردنەوەی کەشەکە بۆ ئەو منداڵە جەخت بکرێ. هەروەها چاودێریی دایک و باوک لەسەر میدیا و تۆڕەکۆمەڵایەتییەکاندا کە منداڵ دەسڕەسی بە سەردا هەیە، پێویست و گرینگە.
کەوایە پاراستنی دەروونیی منداڵان لە بارودۆخی قەیراناوی وەک شەڕ، یەکێک لە بەرپرسیاریەتییە گرینگەکانی دایک و باوکان، ڕاهێنەران و بەرپرسانی بێهداشتی دەروونی لە کۆمەڵگەدایە. دووربوون لە ڕووبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆی منداڵان لەگەڵ هەواڵ و بابەتگەلی پێوەندیدار بە شەڕ، بۆ پاراستنی سڵامەتیی دەروونیی ئەو منداڵە، پێویست و گرینگە.
