وێبیناری زانستیی " منداڵێتی، بنەماکانی چەمکی منداڵێتی هاوچەرخ و گرینگیی خوێندنەوەی سەر لە نوێی ڕوانگە دەروونناسییەکان"
وێبیناری زانستیی " منداڵێتی، بنەماکانی چەمکی منداڵێتی هاوچەرخ و گرینگیی خوێندنەوەی سەر لە نوێی ڕوانگە دەروونناسییەکان" بەڕێوە چوو
ئەم وێبنارە زانستی‌یە‌دا کە لە ژێر سەردێڕی "منداڵێتی، بنەماکانی چەمکی منداڵێتی هاوچەرخ و گرینگی خوێندنەوەی سەر لە نوێی ڕوانگە دەروونناسییەکان" بەڕێوە چوو؛ لەم وێبینارەدا دکتۆر خزری سەرەتا لە ڕووی مێژووییەوە و بە شێوەیەکی مێژوومەند سێ مەکتەبی فکریی گرینگی لەم بەشەدا شی کردەوە. ئەم مەکتەبانە بریتین بوو لە:
یەکەم ڕوویکەردی مێژوویی بە نیسبەتی پرسی منداڵ، ڕوویکەردی دووهەم: ڕوویکەردی کۆمەڵایەتی - فەرهەنگی و سێهەم: ڕوویکەردی سەلیقەیی بۆ منداڵ.
لە چوارچێوەی ڕوویکەردی مێژوویی‌دا چوار دیسکۆرسی گرینگ هاتە بەر باس بەم شێوەیە: دیسکورسەکانی ڕۆمانتیک، پیۆریتان، لەوحی سپی و هاوچەرخ. پێناسە و چەمکی منداڵێتی لە هەر کام لەم دیسکورسانە شی کردەوە.
دکتۆر خزری لە درێژەی وتارەکەیان‌دا ئاوڕی دایەوە سەر سوننەتی ڕەوانناسیی گەشەی منداڵ و بە ڕوانگەیەکی ڕەخنەگرانەوە هێندێک لە بنەماکانی ئەم ڕەوتەی خستە ژێر ڕەخنە و ئاماژەی بەوەی دا کە دوای ئەم ڕەخنانەی کە لە مەڕ ئەم ڕەوتەی ڕەوانناسی‌یە هاتە ئاراوە، قوتابخانەیەکی نوێ لە ژێر کاریگەریی مەکتەبی پۆست‌مۆدێڕنیزم لە زانستی ڕەوانناسی‌دا هاتە ئاراوە. لەم ڕووەوە ڕەوانناسی بە سرنج دان و گرینگی دان بە کۆمەڵگا و پێکهاتە کۆمەڵایەتییەکان، خوێندنەوەیەکی سەر لە نوێی لە چەمکی منداڵێتی هێناوەتە بەر باس. ئەم ڕەوتە نوێیە پێی وایە منداڵ ئەم ئێگزیستە پاسیڤ و بێ‌دەسەڵاتەی جاران نییە و ئێستا نەک تەنیا وەک منداڵ بەڵکە وەک "دەورێکی کۆمەڵایەتی" سەیر دەکرێ.
منداڵێک کە لەم ڕەوتە تازەیەدا پێناسە دەکرێ خاوەنی ئەم خسڵەتانەیە:
١- منداڵ هەوێنی گۆڕانە و ئێگزیستێکە بەردەوام لە حاڵی جووڵەی فیزیکی و فکری دایه.
٢- منداڵ لە ژێر کاریگەری سیستم و پێکهاتەی فەرهەنگی، سیاسەت، کۆمەڵگا، ئابووری و فێرکاری دایه.
٣- منداڵ ئێگزیستێکی فرەچەشن و فرەڕەهەندە.
٤- منداڵ لە خوێندنەوە و سەر لە نوێ خوێندنەوەی خۆی وەک کەسایەتییەکی کۆمەڵایەتی خاوەنی دەور و بەشی خۆیەتی.
٥- ڕەوانناسیی گەشەی سوننەتی پێوەندی ژیانی فرەچەشنی منداڵان لەبنەماڵەدا لە چواڕچێوەی مەتنی ژینی جیهانی‌دا لە بەرچاو ناگرێ.
٦- منداڵ لەم دیسکۆرسە نوێیەدا، نۆڕمەکانی پێشووی خۆی دووبارە ساز ناکاتەوە، بە پێچەوانە ئەوان نۆڕمەکانی خۆیان، بە شێوازی خۆیان دەخوڵقێنن
هەر وەها دکتۆر خزری باسی لە شێوە ئەدەبیاتێکی تایبەتی کرد. بەڕێزیان وتی بۆ ئەوەی ئەم شێوازە لە ئەدەبیات هەڵگری ئەم ڕەوتە نوێیە بێ پێویستە خاوەنی چەندین تایبەتمەندی و خسڵەتی تازە بێ بۆ نموونە:
ئەم ئەدەبیاتە ڕوانگەی تەک لایەنەی گەورەساڵ‌تەوەر دەخاتە ژێر پرسیارەوە، لە بەرابەردا سەربەخۆیی و مەنتقی(logic) منداڵ بە فەرمی دەناسێ.
تکنیک‌گەلی وەک خودچیرۆک‌بێژی( self story) و داڕشتنەوەی سەر لە نوێی چیرۆک(re -story) لەم ئەدەبیاتەدا ڕەچاو بکرێ.
منداڵان لەم ئەدەبیاتەدا خۆیان، خوازە، بەراورد و چوارچێوەکانی وەسفیی جیهانی خۆیان ڕێک دەخەن.
لەم ئەم ئەدەبیاتەدا دوو کلیل‌واژەی گرینگ لەبەرچاو دەگیرێ یەکیان گێڕانەوەیە و ئەوی تریان خوڵقاندنی مانایە کە پێویستە ئیزن بە منداڵ بدرێ کە خۆی چیرۆکی جیهانی خۆی بگێڕێتەوە و ماناگەلی تازەی بۆ بخوڵقێنێ.
بۆ خوێندنەوەی هەواڵی ئەدەبی زیاتر کلیک لێرە بکە.
