ضرورت و جایگاه نقد علمی در ادبیات کودک و نوجوان: تحلیلی بر فقدان و اهمیت آن در ادبیات کُردی کودکان
آرش مهربان
ادبیات کودک و نوجوان، بهعنوان یکی از ارکان اساسی فرهنگی و تربیتی، نقشی کلیدی در شکلدهی به ذهنیت و جهانبینی نسلهای آینده دارد. با این حال، در بسیاری از جوامع، از جمله در جامعه کُردی، توجه به نقد علمی و ساختاریافته در این حوزه همواره کمرنگ بوده است. در چنین بستری، راهاندازی "دو فصلنامه نقد ادبیات کودک و نوجوان" بهعنوان اولین مجله تخصصی در این زمینه در زبان کُردی، گامی نوین و ضروری برای پیشرفت فرهنگی و ادبی به شمار میرود.
نقد ادبی در حوزه کودک و نوجوان، بیش از هر چیز، با توجه به تأثیرات تربیتی و روانشناختی آنها، به بررسی آثار میپردازد تا کیفیت ادبی و تاثیرات اجتماعی آنها به درستی سنجیده شود. بر اساس نظریههای "میشل فوکو" هر نوع تولید فرهنگی، از جمله ادبیات، بهشدت تحت تأثیر قدرتها و ساختارهای اجتماعی است. نقد ادبیات کودک و نوجوان نه تنها به بررسی محتوای این آثار میپردازد، بلکه ساختارهای قدرت و روابط اجتماعی نهفته در این آثار را نیز آشکار میسازد.
همچنین "لوییز روزنبلات" با نظریه خوانندهمحور خود بیان میکند که رابطه بین متن و خواننده، به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی، نقشی حیاتی در تربیت روانی و فکری فرد دارد. از این منظر، نقد ادبی به بررسی این ارتباط پرداخته و سعی میکند به والدین، مربیان و نویسندگان کمک کند تا محتوای متناسبتر و موثرتری برای کودکان و نوجوانان فراهم آورند.
برای مطالعه مقاله نگاهی نو به ادبیات کودک و نوجوان اینجا را کلیک کنید.
ضرورت و جایگاه نقد علمی در ادبیات کودک و نوجوان جایی حیاتی می شود که فقدان نقد تخصصی و علمی در ادبیات کودک، بهویژه در زبان کُردی، نه تنها باعث شده است که آثار بیکیفیت یا کماثر بدون ارزیابی مناسب وارد بازار شوند، بلکه فرصت تحلیل انتقادی و عمیق آثار ادبی این حوزه نیز از دست رفته است. در جوامع دیگر، نقد ادبیات کودک و نوجوان بهعنوان یک شاخه مهم علمی و فرهنگی، بهطور مستمر به بررسی آثار، شناسایی نقاط قوت و ضعف و ارائه پیشنهادات سازنده برای ارتقای سطح کیفی این آثار میپردازد. نبود چنین بستری در ادبیات کُردی، تاکنون باعث محدودیتهایی در دسترسی به آثار با کیفیت و همچنین نقد و تحلیل آنها شده است.
"دو فصلنامه نقد ادبیات کودک و نوجوان" با هدف ایجاد بستری علمی و تحلیلی، فرصت بررسی و نقد تخصصی آثار را فراهم میکند. این نشریه نه تنها به پر کردن خلا موجود در نقد ادبیات کودک و نوجوان در زبان کُردی کمک میکند، بلکه میتواند بهعنوان مرجعی برای نویسندگان، والدین و مربیان در انتخاب آگاهانهتر و دقیقتر آثار مورد استفاده قرار گیرد. این مجله میتواند به نهادینه شدن فرهنگ نقد ادبی و ارتقای سطح کیفی ادبیات کودک در زبان کُردی کمک کرده و با گسترش تفکر انتقادی، تربیت نسلی آگاه و تحلیلگر را در پی داشته باشد.
بهطور کلی، ضرورت و جایگاه نقد علمی در ادبیات کودک و نوجوان، علاوه بر بررسی و ارزیابی کیفی آثار، به شناسایی الگوهای رفتاری و فرهنگی در آنها پرداخته و زمینهساز تولید محتوایی غنیتر و موثرتر میشود. "دو فصلنامه نقد ادبیات کودک و نوجوان" میتواند بهعنوان یک پیشگام در این مسیر، راهگشای توسعه علمی و فرهنگی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان در زبان کُردی باشد. لازم به ذکر است اولین شماره این مجله در چند روز آتی به صورت الکترونیکی منتشر خواهد شد.
